Πομακική Ιστορία

Ο τουρκικός εθνικισμός μη μπορώντας να βρει μια πειστική θεωρία καταγωγής των Πομάκων από τους Τούρκους, κατέφυγε στα ιστορικά παραμύθια και έτσι προωθεί τη θεωρία της καταγωγής των Πομάκων από τους Πετσενέγους και τους Κουμάνους. Παραδόξως, αρέσκονται οι Τούρκοι εθνικιστές και οι γενίτσαροί τους να αποδίδουν την καταγωγή των Πομάκων σε βαρβάρους.

Για το θέμα των Πετσενέγων έχουμε γράψει παλιότερα στη Ζαγάλισα (φ. 43, 71) γελοιοποιώντας τα τουρκικά επιχειρήματα. Πρόκειται για τουρκικό λαό βαρβάρων που έμεινε στην ιστορία για τις σφαγές και τις καταστροφές και που τελικά, όσα από τα μέλη του δεν σκοτώθηκαν στις συγκρούσεις με τη Βυζαντινή αυτοκρατορία και άλλους λαούς, εγκαταστάθηκαν στην Ουγγαρία και έγιναν χριστιανοί.

Παρακολουθώντας διαλόγους στο διαδίκτυο αλλά και άρθρα σε τουρκικές εθνικιστικές εφημερίδες βλέπουμε ότι η πλειοψηφία όσων επιτίθενται στους Πομάκους, υποστηρίζουν με πάθος την δήθεν καταγωγή των Πομάκων από τους Κουμάνους. Το παραμύθι με τους Πετσενέγους άρχισε να ξεφτίζει και μέσα στην Τουρκία. Για το λόγο αυτό θα ασχοληθούμε με το ... κουμανικό τουρκικό παραμύθι!

Οι Κουμάνοι ως ασιατικό φύλο

Σύμφωνα με προφορική παράδοση που διέσωσαν οι γέροντες Πομάκοι της περιοχής Θερμών Ξάνθης, ο Μπουνταλά Χότζα ήταν Αλεβίτης σεΐχης, προερχόμενος από τη Βουλγαρία, και εκείνος που διέδωσε το αλεβιτικό ισλάμ στην περιοχή των Θερμών. Το πραγματικό του όνομα ήταν Οσμάν και του γιου του Ιζέτ. Ο Οσμάν και ο Ιζέτ είναι θαμμένοι στον τεκέ μαζί με ένα ακόμη άτομο του οποίου δεν γνωρίζουμε το όνομα. Δυστυχώς, με τη βουλγαρική κατοχή στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, οι Βούλγαροι κατακτητές πήραν το αρχείο του τεκέ και έτσι χάθηκαν πολύτιμα στοιχεία για την ιστορία του.

Σύμφωνα με την παράδοση το χωριό Κίδαρι ήταν το πρώτο μέρος όπου εγκαταστάθηκε ο Χότζας και ξεκίνησε τη διδασκαλία του Αλεβιτισμού. Πάνω στα θεμέλια του τεκέ, που κατεδαφίσθηκε με την επικράτηση του σουνιτισμού, είναι χτισμένο το τζαμί του χωριού. Ο δεύτερος τεκές που διατηρείται στην ευρύτερη περιοχή βρίσκεται στο χωριό Πολύσκιο.

Για το Μπουνταλά Χότζα υπάρχει και ο θρύλος ότι σε μάχη στη Βουλγαρία, στη θέση Ντλέγκα Οσόικα, αυτός εμφανίστηκε κρατώντας ένα “βιλάτσς” (εργαλείο αλωνισμού) και βοήθησε όσους Πομάκους από τις Θέρμες πολεμούσαν να πάρουν την νίκη.

Με ενδιαφέρον και ικανοποίηση πληροφορηθήκαμε την έναρξη των προετοιμασιών για τη διοργάνωση τριήμερου διεθνούς επιστημονικού συνεδρίου με θέμα: «ΟΙ ΠΟΜΑΚΟΙ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ: ΠΟΛΥΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ» από το Εργαστήριο Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και το Εργαστήριο Ανθρωπολογίας του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, το οποίο θα πραγματοποιηθεί στην Κομοτηνή το Μάρτιο του 2017.

Στόχος του συνεδρίου είναι η πολυ-επιστημονική (λαογραφία, ανθρωπολογία, ενδυματολογία, ιστορία, γλωσσολογία, αρχαιολογία, δημογραφία, γεωγραφία, οικολογία) και διεπιστημονική μελέτη της παρουσίας και προέλευσης των Πομάκων στον ευρύτερο χώρο της Θράκης, διαχρονικά και συγχρονικά. Στο συνέδριο θα εξεταστούν αντικείμενα όπως: ιστορία, αρχαιολογία, εθνογενετικά χαρακτηριστικά και μοριακή βιολογία, γεωγραφία και περιβάλλον, γλώσσα, λαογραφία (όλα τα θέματα της λεγόμενης «παραδοσιακής» και της σύγχρονης λαογραφίας, διαχρονικά ή συγχρονικά), θρησκεία, και θα περιληφθούν επίσης εθνοαρχαιολογικές και ανθρωπολογικές προσεγγίσεις.

Με άρθρο του (28.4.16) στον Παρατηρητή της Θράκης, ο Μουσταφά Τσολάκ (κατά το ήμισυ πομακικής καταγωγής από το χωριό Σαρακηνή ν. Ροδόπης), «διεθνιστής» και «αντιεθνικιστής» κατά δήλωσή του, εκδότης της εφημερίδας Barikat και μέλος της Λαϊκής Ενότητας (ΛΑΕ) του Παναγιώτη Λαφαζάνη, αναφέρει τον Τούρκο αριστερό Μιχρί Μπελί (καπετάν Κεμάλ) για να … αποδείξει ότι δεν υπάρχουν Πομάκοι! Η πομάκικη ταυτότητα, κατά τον Τσολάκ, (αλλά και κατά τον Κωστόπουλο από τους Ιούς της Ελευθεροτυπίας και τους Τούρκους εθνικιστές) είναι κατασκεύασμα του … αστικού ελληνικού κράτους το οποίο … έγραψε βιβλία, ίδρυσε συλλόγους και άλλα πολλά ευφάνταστα γελοία. Το άρθρο, γραμμένο στα ελληνικά, απευθύνεται στο ελληνόφωνο κοινό της πόλης με προφανή στόχο να διαστρεβλώσει την αλήθεια και να ανακόψει το γιγαντούμενο κύμα ευαισθησίας μεταξύ των χριστιανών συμπολιτών μας.

Φαίνεται, πως ο Τσολάκ δεν έχει διαβάσει ούτε μία σελίδα (ασυγχώρητο για αρθρογράφο) από τα απομνημονεύματα του Μιχρί Μπελί, τα οποία είχαμε παλαιότερα παρουσιάσει στη Ζαγάλισα. Εκεί, σε όλο το βιβλίο του Μπελί, που αναφέρεται στο κομμάτι του εμφυλίου πολέμου στην Ελλάδα που διεξήχθη στα ορεινά της Θράκης, οι κάτοικοι των ορεινών χωριών αποκαλούνται ως ΠΟΜΑΚΟΙ, ενώ δηλώνεται απερίφραστα και η ύπαρξη των Ρωμά και των Αλεβιτών. Ο Μιχρί Μπελί, που πολέμησε το ελληνικό αστικό κράτος δεν είχε κανένα συμφέρον να αποκαλεί τους κατοίκους των ορεινών ως Πομάκους. Φανταζόμαστε ότι δεν τον … πλήρωσε το ελληνικό κράτος για να κατασκευάσει στο βιβλίο του μία πλαστή ταυτότητα! Απλά, ο άνθρωπος ως ειλικρινής αριστερός, συνομιλώντας με τους κατοίκους, περιέγραψε την αλήθεια, όχι μόνο στα Απομνημονεύματά του αλλά και μπροστά στον τηλεοπτικό φακό (βλ. και εκπομπή της ΕΤ3 και το ντοκιμαντέρ του Φώτου Λαμπρινού «Καπετάν Κεμάλ») και αποκαλούσε τους Πομάκους ως Πομάκους. Φανταζόμαστε ότι και ο παππούς του Τσολάκ που καταγόταν από τη Σαρακηνή (Σαρατζίνα στα … πομακικά) και συμπολέμησε με τον Μπελί μιλούσε και εκείνος πομακικά και με βάση αυτόν και τους συγχωριανούς του ο Μπελί έγραψε για τους Πομάκους συμπολεμιστές του. Τρίζουν τα κόκκαλα του Μπελί με τους εν Ελλάδι αριστερούς, οι οποίοι έχουν ιδεολογικά προσβληθεί από τον ιό του τουρκικού εθνικισμού.

Το 1923 ήρθαν διωγμένοι από την Τουρκία στην Ελλάδα πολλοί αντικεμαλιστές δάσκαλοι, 150 περίπου τον αριθμό. Ένας από αυτούς που έμεινε μόνιμα στη χώρα μας ήταν ο Χαφούζ Ρασσάτ, που δίδαξε στην Κομοτηνή, στον Εχίνο και στο Ωραίον. Μάλιστα στο Ωραίον διεξαγόταν τότε ο πόλεμος κεμαλιστών – αντικεμαλιστών μέσα στα δύο τζαμιά. Στο κεντρικό τζαμί διδάσκονταν το κεμαλικό αλφάβητο, σύμφωνα με τις κεμαλικές μεταρρυθμίσεις που είχαν γίνει στην Τουρκία από τον Μουσταφά Κεμάλ, και στο δεύτερο τζαμί διδάσκονταν η παλιά γραφή των παλαιομουσουλμάνων με τον Χαφούζ Ρασσάτ.

Το 1954 – 55, η Ελλάδα ακολούθησε μια ολέθρια πολιτική τουρκοποίησης των μειονοτήτων της ελληνικής Θράκης. Ακολουθώντας μια ανόητη φοβία για τον βουλγαρικό κομμουνιστικό «κίνδυνο» έριξε τους Πομάκους στην αγκαλιά της Τουρκίας.