Η Ζαγάλισα θα δημοσιεύσει σειρά άρθρων του Κέντρου Πομακικών Ερευνών για τη διαδικασία εκτουρκισμού των παλιών Πομακικών πανηγυριών του Αλάνατ (Αλάν Τεπέ) και του Χίλια στο νομό Ροδόπης. Τα άρθρα αυτά είχαν δημοσιευτεί παλιότερα στον τοπικό τύπο.
Ξεκινάμε με το παραδοσιακό πομακικό πανηγύρι του Αλάνατ που διοργανώθηκε για τελευταία φορά από το Κέντρο Πομακικών Ερευνών, στις 21 - 23 Αυγούστου 1998.
Είχε προηγηθεί η απόπειρα αρπαγής της διοργάνωσης του πανηγυριού από τους μηχανισμούς του τουρκικού εθνικισμού με τη συνέργεια των τοπικών ελληνόφωνων αρχόντων της Κομοτηνής και η έξωση του παραδοσιακού αγά του πανηγυριού, Χατίπ Μεμέτ. Έτσι, το Κέντρο Πομακικών Ερευνων διοργάνωσε με τη σειρά του το κανονικό Πομακικό πανηγύρι. Έμελλε να είναι η τελευταία φορά, εξαιτίας του πολέμου που δέχθηκαν οι Πομάκοι από τους ελληνόφωνους άρχοντες και τους τουρκόφωνους εθνικιστές. Μετά το 1998, τα πανηγύρια αρπάζονται από τους φορείς του τουρκικού εθνικισμού και εκτουρκίζονται κάθε χρόνο όλο και βαθύτερα.
Περιγράφεται επίσης, η τάση των τοπικών αρχόντων στην ελληνική Θράκη, να ξεπουλάνε τα πάντα μπροστά στο ενδεχόμενο του κέρδους ψήφων στις εκάστοτε εκλογικές αναμετρήσεις.
Σήμερα, τα πανηγύρια έχουν εκφυλιστεί σε τουρκικές φιέστες και μηχανισμούς προβολής Τούρκων πολιτικών και δημιουργίας δεσμών με Τούρκους παντός προέλευσης (ανατολική Θράκη, βουλγαρική Θράκη, Προύσα κτλ).
ΤΟ ΠΟΜΑΚΙΚΟ ΠΑΝΗΓΥΡΙ ΤΟΥ ΑΛΑΝΑΤ (ΑΛΑΝ ΤΕΠΕ) ΚΑΙ ΟΙ «ΑΡΜΟΔΙΟΙ»
Η περίπτωση του πομακικού πανηγυριού του Αλάνατ, φανέρωσε σε απογοητευτική κλίμακα το εύρος του εθνικού αποχρωματισμού που υπέστησαν τοπικά κέντρα εξουσίας, τα οποία εμπρός στην πιθανότητα απώλειας των επόμενων εκλογών είναι πρόθυμα να σχετικοποιήσουν τα πάντα και να δώσουν δείγματα καλή συμπεριφοράς στους μπέηδες της μειονοτικής νομενκλατούρας.
Η προσχεδιασμένη απόπειρα τουρκοποίησης του πανηγυριού στο Αλάνατ, δεν απέδωσε λόγω της αντίδρασης του Αγά Μεχμέτ Χατίπ, ο οποίος αρνήθηκε να καταστεί όργανο της φασιστικής τουρκικής ιδεολογίας αλλά και κομματικό ενεργούμενο.
Η εκδήλωση έγινε τελικά μέσα σε πολεμικές συνθήκες τόσο από την πλευρά της Άγκυρας, όσο και παραγόντων της ελληνικής πολιτείας. Μειονοτικό ελληνόφωνο έντυπο (Περισκόπιο) έκανε λόγο για ανάμιξη του νομάρχη Ροδόπης Σ. Σταυρόπουλου, ώστε να σταματήσει το πανηγύρι και φέρεται να διέταξε ο ίδιος τη διακοπή των εργασιών διαμόρφωσης του σχετικού χώρου.
Αν αυτό αληθεύει, τότε οι ευθύνες του είναι μεγάλες, διότι συνδυάζεται με πολλές άλλες φήμες που κυκλοφορούν μεταξύ των μουσουλμάνων που τον θέλουν σταυροφόρο εναντίον του παραδοσιακού Αγά, ο οποίος μάλιστα, πέρυσι την επομένη του πανηγυριού συνελήφθη από την αστυνομία για παλιά πρόστιμα του Κ.Ο.Κ. Ποιοί διέταξαν τότε τη σύλληψή του; Και ήταν τυχαίο ότι έγινε την επομένη του πανηγυριού;
Η περίπτωση του Αλάν Τεπέ έδωσε τη δυνατότητα να μετρήσουμε τις ελληνικές αντιστάσεις στις πολιτικές πιέσεις της Τουρκίας, μέσα σε ελληνικό έδαφος. Η τραγική εικόνα που παρουσίασαν θεσμοί και άνθρωποι μας οδηγεί στη σκέψη ότι η εθνική μας μειονεξία στο Αιγαίο και στην Κύπρο έχει το ισοδύναμό της και στη Θράκη. Η κοινή γνώμη αναρωτιέται για το εάν οι υπάρχοντες θεσμοί είναι ικανοί να προστατεύσουν τη Θράκη από την σχεδιασμένη διείσδυση του τουρκικού επεκτατισμού.
Πλειάδα ιδεοληπτικών ελληνόφωνων γραφίδων είναι πρόθυμες να στηρίξουν κάθε εθνικιστική ακρότητα των Τούρκων, επικαλούμενες το … δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης. Άνεργοι παλιοί αλβανόφιλοι, κινεζόφιλοι, μόνιμοι πεζοπόροι σε πορείες για χώρες απίθανες, πλημμυρισμένοι από τα ιδανικά του σοβιετικού οράματος, τρόφιμοι σήμερα του κρατικού θησαυροφυλακίου, βρήκαν λόγο ύπαρξης και νοηματοδότησαν τη ζωή τους στηρίζοντας, εν τη ιδεοληψία τους, τον τουρκικό επεκτατισμό στη Θράκη.
Σχέδια που εκπονούνται από την ΜΙΤ βρίσκουν τέλεια εφαρμογή και πολλάκις ξεπερνούν και τις προσδοκίες των συντακτών τους, χάρις στην αφιλοκερδή και ένθερμη στήριξη τέτοιων ατόμων.
Τούρκος διπλωμάτης με θητεία στο προξενείο της Κομοτηνής λίγο πριν την αποχώρησή του δήλωσε ότι «ποτέ δεν μπόρεσα να καταλάβω τα κίνητρα εκείνων των ελλήνων δημοσιογράφων που υπερασπίζονται τις πολιτικές μας γραμμές. Τον πρώτο καιρό νόμισα ότι πρόκειται για κάποιο ελληνικό σχέδιο…»
Μόνο μέσα σε τέτοιο κλίμα είναι δυνατόν να ερμηνευθεί η δραστηριότητα του Πομάκου προέδρου της κοινότητας Οργάνης Μουσταφά Χατζηγιακούπ, φίλου και συνεργάτη, όπως ο ίδιος διακηρύσσει, του νομάρχη Σ. Σταυρόπουλου, ο οποίος ωσάν να εκινείτο εντός τουρκικού εδάφους οργάνωσε στα όρια του σαντζακίου του, εκστρατεία εναντίον του πανηγυριού συνεπικουρούμενος από επίσης εκτουρκισμένο κοινοτικό του σύμβουλο. Πριν το πανηγύρι εξέδωσε δύο συκοφαντικές προκηρύξεις στα τουρκικά τις οποίες διένειμε στα Πομακοχώρια. Εποχούμενος αυτοκινήτου του ελληνικού κράτους επισκεπτόταν νυχθημερόν τους οικισμούς της Οργάνης και προέτρεπε τους Πομάκους να μην πάνε στο πανηγύρι. Με δική του πρωτοβουλία το κοινοτικό συμβούλιο Οργάνης πήρε, για πρώτη φορά, απόφαση περί καταβολής τελών των μικροπωλητών στο δημόσιο, ώστε να αποτρέψει τη συμμετοχή τους στο πανηγύρι. Την απόφαση αυτή παρουσίασε ψευδώς προς τα έξω ως απόφαση απαγόρευσης τέλεσης του πανηγυριού. Σαμπόταρε το πανηγύρι διαδίδοντας παντού ότι δεν θα γίνει. Έδωσε ανακοινώσεις σε τουρκόφωνους τοπικούς σταθμούς οι οποίοι εξέπεμπαν το μήνυμα ότι το πανηγύρι δεν θα γίνει, ακόμα και τις ημέρες που αυτό γινόταν. Την πρώτη ημέρα του πανηγυριού πέρασε, εποχούμενος του ιδίου αυτοκινήτου, με πινακίδες ελληνικού δημοσίου, από το χώρο και απείλησε τους μικροπωλητές λέγοντάς τους «φύγετε, αλλιώς θα σας κανονίσω στο άλλο πανηγύρι». Το ίδιο έκανε και τη δεύτερη ημέρα αλλά κυνηγήθηκε από τους εξαγριωμένους Τσιγγάνους και δεν εμφανίστηκε πλέον…
Ένας παλαιότατος Πομακικός θεσμός με χαρακτήρα πολιτισμικό, οικονομικό και ψυχαγωγικό έγινε στόχος των τουρκοφρόνων μουσουλμάνων οι οποίοι σχεδίασαν την τουρκοποίησή του όπως ακριβώς και του άλλου μεγάλου πανηγυριού του «Χίλια». Με αιχμή του δόρατος τον εκτουρκισμένο Πομάκο Χασάν Μπεκήρ Ουστά από το Γονικό και το σχετικό σύλλογο του οποίου προΐσταται (πόσο τυχαίο είναι ότι η διαδικασία νομιμοποίησής του ανέλαβε ο δικηγόρος Σεμπαχεντίν Εμίν, στενός συνεργάτης του φασίστα Αχμέτ Σαδίκ και σήμερα επικεφαλής του νομαρχιακού ψηφοδελτίου του Κ.Κ.Ε.;), διοργάνωσαν ένα περίλαμπρο τουρκικό πανηγύρι με παλαιστή ντυμένο με τουρκική εθνική ενδυμασία, δανεικά «κισπέτια» (παντελόνια πάλης) από τους παλαιστές της Αδριανούπολης (λίγες μέρες πριν φορέθηκαν εμπρός στον Σουλειμάν Ντεμιρέλ), όπου συμμετείχαν ο περιφερειάρχης Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης, οι νομάρχες Ροδόπης και Έβρου κ.ά. παράγοντες. Μάλιστα, δεν παρέλειψαν, πολλοί των επισήμων να εκφράσουν τα συγχαρητήριά τους στους οργανωτές (του εκτουρκισμού των Πομάκων), για την άψογη οργάνωση του πανηγυριού… Ο σκοπός της Άγκυρας επετεύχθη. Οι Πομάκοι της ανατολικής Ροδόπης δεν θα σηκώσουν ξανά κεφάλι.
Αναμένουμε με πραγματικό ενδιαφέρον τη στάση των αρμοδίων στο τουρκικό αντιπανηγύρι που πραγματοποιείται στις 4,5 και 6 Σεπτεμβρίου, στην επέτειο των Σεπτεμβριανών του 1955.
Για την ιστορία θυμίζουμε ότι σχεδόν κανείς από τους εγχώριους αρμοδίους δεν επισκέφθηκε το πανηγύρι που έγινε στις 21-23 Αυγούστου από τον παραδοσιακό Αγά Μεχμέτ Χατίπ. Όμως το θέμα μένει ανοικτό και δεν θα διαφύγει της προσοχής μας σε όλες τις διαστάσεις και τις λεπτομέρειές του.