Η μακρά και πολυσχιδής διαδικασία εκτουρκισμού των Πομάκων, εξαπλώθηκε σε όλο το εύρος του λαϊκού τους πολιτισμού και φυσικά στα πανηγύρια τους. Ειδικότερα, στα δύο μεγαλύτερα σε μέγεθος πανηγυριού του νομού Ροδόπης, αυτό του Ακρίτα (Αλάνατ στα πομάκικα / Αλάν Τεπέ στα τουρκικά) και Χίλια (Σετσέκ στα τουρκικά), κατεβλήθησαν επίπονες προσπάθειες να χάσουν τον πομακικό τους χαρακτήρα και να αποκτήσουν όλα τα τυπικά χαρακτηριστικά ενός τουρκικού πανηγυριού, ομοίου με όσα γίνονται στα όρια του τουρκικού κράτους.
Οι δυνάμεις που εργάστηκαν προς την κατεύθυνση αυτή είχαν τρομακτική επιτυχία τα τελευταία χρόνια, αρχής γενομένης από το πανηγύρι του Ακρίτα. Το 1997 (23-24/08/97), εντάθηκαν οι προσπάθειες για την αποπομπή του παραδοσιακού Αγά (χορηγού –τιμώμενου προσώπου) του πανηγυριού, Πομάκου Χατίπ Μεμέτ, ο οποίος δεν ευθυγραμμιζόταν με την διαδικασία εκτουρκισμού του θεσμού. Το 1998 του ανακοινώθηκε από τον νυν πρόεδρο της κοινότητας Οργάνης Χατζηγιακούπ Μουσταφά (πολιτικό συνεργάτη και προστατευόμενο του νομάρχη Ροδόπης Στέργιου Σταυρόπουλου), ότι παύει να είναι πλέον Αγάς.
Ο Χατίπ Μεμέτ μετά το τελεσίγραφο του κοινοτάρχη προχώρησε τον Αύγουστο του 1998 (21-23/08/98) – μόνος του – στη διοργάνωση του πανηγυριού, κάτω από εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες αφού πέραν των τουρκικών προσπαθειών για την ματαίωση του πανηγυριού, εκδηλώθηκε στο πλευρό των εκτουρκισμένων Πομάκων η συμπαράσταση του νομάρχη Ροδόπης Στ. Σταυρόπουλου.
Η υποστήριξη του νομάρχη προς τους εκτουρκισμένους έγειρε αποφασιστικά την πλάστιγγα με το μέρος τους. Ο κοινοτάρχης έχοντας την κρατική υποστήριξη ζήτησε ακόμη και από την αστυνομία της Φιλλύρας να επιτηρεί το χώρο του πανηγυριού (πράγμα που έγινε), ώστε να μην μπορέσουν οι Πομάκοι υποστηρικτές του Αγά να ετοιμάσουν το χώρο για την υποδοχή των επισκεπτών. Με ραδιοφωνικά μηνύματα από τους τουρκόφωνους σταθμούς της Κομοτηνής ενημέρωνε τους μουσουλμάνους ότι πρέπει να επισκεφθούν το πανηγύρι που διοργάνωνε ο ίδιος υπό τη σκέπη της Άγκυρας. Ο Χατζηγιακούπ Μουσταφά με περιοδείες στα Πομακοχώρια τρομοκρατούσε τους Πομάκους και τους επεσήμανε εμμέσως τις συνέπειες που θα είχαν εάν επισκέπτονταν το πανηγύρι του παραδοσιακού Αγά.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Αγάς δεν μπορούσε να βρει ούτε καν τον κατάλληλο χώρο αφού ο χώρος του Ακρίτα (Αλάν Τεπέ) φυλασσόταν από την αστυνομία. Όταν εν τέλει βρέθηκε χώρος λίγα χιλιόμετρα κάτω από τον Ακρίτα, δίπλα στο δρόμο, εμφανίστηκαν αιφνιδιαστικά υπάλληλοι της νομαρχίας Ροδόπης (Δασική Υπηρεσία) και με την απειλή του νόμου, σταμάτησαν τις εργασίες της μπουλντόζας, επικαλούμενοι ότι ο χώρος είναι δασική έκταση. Ο χώρος στην πραγματικότητα ήταν και παραμένει μέχρι σήμερα χώρος συγκέντρωσης μπαζών και ούτε τότε, ούτε και σήμερα υπάρχει φυτρωμένος έστω και ένας θάμνος…
Από την πρώτη ημέρα του πανηγυριού ο πρόεδρος της κοινότητας επισκέφθηκε το χώρο που αποπειράθηκε να διώξει τους τσιγγάνους μικροπωλητές που είχαν συρρεύσει, λέγοντάς τους ότι όποιος παραμείνει στο χώρο δεν πρόκειται να πάρει άδεια να πουλήσει τα προϊόντα του στο «δικό» πανηγύρι που διοργανωνόταν σε δύο εβδομάδες. Ακόμα και ανακοινώσεις ανάρτησε στα τουρκικά στον συνοικισμό της Αδριανουπόλεως με ανάλογο περιεχόμενο ώστε να τρομοκρατήσει τους τσιγγάνους μικροπωλητές οι οποίοι αποτελούν βασική συνιστώσα κάθε πανηγυριού.
Την τρίτη δε ημέρα του πανηγυριού, οπότε κορυφώνεται η προσέλευση του κοινού, εγκατέστησε ανθρώπους στο χωριό Δοκό (μέσα από το οποίο διέρχεται ο δρόμος) οι οποίοι απέτρεπαν τους επισκέπτες λέγοντάς τους ότι το πανηγύρι αναβλήθηκε και ότι δεν υπάρχει τίποτε επάνω στο βουνό…. Θύμα της προβοκάτσιας ήταν και ο βουλευτής Έβρου Χρήστος Κηπουρός….
Παρόλο το συντονισμένο πόλεμο τόσο από τις υπηρεσίες του ελληνικού κράτους, μηδέ εξαιρουμένου του Υπουργείου Εξωτερικών, όσο και των μηχανισμών του τουρκικού προξενείου (της Άγκυρας δηλαδή), πάνω από 700 μουσουλμάνοι αγνόησαν τις απειλές και γιόρτασαν το πομάκικο πανηγύρι του Ακρίτα. Από τη λαμπρή τελετή δεν έλειψαν και οι δεκάδες παλαιστές. Μοναδικοί παρόντες από την ελληνική πλευρά ήταν ο πρώην Υπουργός και βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Στέλιος Παπαθεμελής, ο βουλευτής της Ν.Δ. Ευγένιος Χαϊτίδης και ο αρωγός και υποστηρικτής της πομάκικης υπόθεσης Πρόδρομος Εμφιετζόγλου.
Σε λίγες μέρες διοργανώθηκε το αντιπανηγύρι της Άγκυρας (4-6/9/98), όπου συμμετείχε ο νομάρχης Ροδόπης Στ. Σταυρόπουλος (εκφώνησε και λόγο) και άλλα στελέχη του, όπως ο πρόεδρος της ΕΑΣ Δαμιανός Μαρουφίδης ο οποίος σύμφωνα με μαρτυρίες των ίδιων των Πομάκων έπαιξε ουσιαστικό ρόλο στις εξελίξεις.
Το άλλο Πομακικό πανηγύρι, του Χίλια, που πραγματοποιείται στην ανατολική ορεινή Ροδόπη, σε μικρή απόσταση από το χωριό Γονικό (μέσα στα όρια του νομού Έβρου) ήταν για αιώνες ένα πανηγύρι με έντονο αλεβίτικο χαρακτήρα μια και διοργανωνόταν στο κέντρο μιας περιοχής που περιβάλλεται από αλεβίτικα χωριά τόσο μέσα στην ελληνική όσο και στη βουλγαρική πλευρά των συνόρων. Όμως, όπως και το πανηγύρι του Ακρίτα, αποτέλεσε στόχο των μηχανισμών του Προξενείου. Φανατικοί σουνίτες ιμάμηδες, δάσκαλοι/λάτρεις του κεμαλισμού και μία πλειάδα εγκληματικών ενεργειών παραγόντων της Θράκης σε συνδυασμό με την παντελή άγνοια των ιδιαιτεροτήτων της περιοχής από το λεγόμενο εθνικό κέντρο (Αθήνα), συνεργάστηκαν ώστε με τον καιρό και ο θεσμός αυτός με την μακραίωνη ιστορία να καταλήξει σε μια φασιστική φιέστα του κεμαλισμού στη Θράκη και να καταδεικνύει την ισχύ και την αίγλη του μεταξύ των ελλήνων πολιτών.
Το πανηγύρι επανανοηματοδοτήθηκε και όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο ένθετο της τουρκόφωνης ΓΚΙΟΥΝΤΕΜ (7/7/99) οι εκδηλώσεις στο ύψωμα Χίλια, «ξεκίνησαν με σκοπό να γιορτάζεται η κατάληψη των εδαφών των Βαλκανίων από τους Τούρκους» .
Ο εορτασμός του 1998 (31-2/8/98) δεν διέφερε σε πολλά σημεία από τον φετινό που πραγματοποιήθηκε από τις 30/7/99 έως 1/8/99. Στον φετινό κατά την αξιολογική σειρά των τουρκόφωνων εφημερίδων συμμετείχαν: ο βουλευτής Γκαλήπ Γκαλήπ, ο βουλευτής Μουσταφά Μουσταφά, ο νομάρχης Ροδόπης Στέργιος Σταυρόπουλος, ο νομάρχης Έβρου Γιώργος Ντόλιος, ο δήμαρχος Κομοτηνής Γιώργος Παπαδριέλης, ο ψευτομουφτής Ιμπραήμ Σερήφ, ο πρόεδρος της Νεολαίας Κομοτηνής Ριτβάν Χατίπογλου (θεωρείται ο επικεφαλής των Γκρίζων Λύκων στην περιοχή), η πρόεδρος της Νεολαίας Ξάνθης Σαμπριέ Ντελίογλου (με εκτουρκιστικό έργο στους Πομάκους της Ξάνθης), ο πρόεδρος Συλλόγου Επιστημόνων Μειονότητας Ιχσάν Καχιγιά (Πομάκος από την Ξάνθη), ο δήμαρχος Σώστη (πομακικής καταγωγής επίσης) Ερντογάν Σαϊτ, ο δήμαρχος Αρριανών Χαλίτ Μεχμέτ, ο πρόεδρος του ανύπαρκτου νομικά συλλόγου δασκάλων Θράκης Ορχάν Ραχμί, ο Δαμιανός Μαρουφίδης της ΕΑΣ κ.ά.
Η τουρκική σημειολογία τοποθέτησε για πρώτη φορά την ελληνική σημαία στο ίδιο ύψος (για να αποδυναμώσει τον συμβολισμό της) με τη σημαία του συλλόγου που εδώ και δύο χρόνια ανέλαβε να εκτουρκίσει το πανηγύρι (πρόεδρος ο εκτουρκισμένος αλεβίτης-Πομάκος Μπεκήρ Ουστά, συνεργάτης του τουρκικού προξενείου και της Χούλια Εμίν). Σε όλες τις επιγραφές πρώτη ήταν η τουρκική γλώσσα και ακολουθούσε δεύτερη η ελληνική, όλες οι ομιλίες εκφωνήθηκαν στα τουρκικά (προκάλεσαν μόνο την αδύναμη παρότρυνση του νομάρχη Έβρου να γίνονται και στα ελληνικά…), οι στολές των παλαιστών ήταν κατασκευασμένες στην Τουρκία, τα χορευτικά συγκροτήματα φορούσαν ενδυμασίες περιοχών της Τουρκίας που δεν έχουν καμία σχέση με το νομό Ροδόπης, οι μουσικοί που συνόδευαν τους παλαιστές έπαιζαν στρατιωτικά θούρια του οθωμανικού στρατού και γενικά επρόκειτο για μια τουρκική φιέστα-πρόκληση στην ακριτική περιοχή της Θράκης…
Από το αρχείο του Κέντρου Πομακικών Ερευνών, 20.08.1999 (σειρά άρθρων που δημοσιεύθηκαν στον τοπικό τύπο της ελληνικής Θράκης).