ΠΟΛΥΤΙΜΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΟΜΑΚΟΥΣ ΤΗΣ Μ.ΑΣΙΑΣ

Στο βιβλίο του Παντελή Κοντογιάννη, «Γεωγραφία της Μικράς Ασίας» (1921), καταγράφεται η εθνολογική σύσταση της Μικράς Ασίας και οι μη τουρκικοί πληθυσμοί, στους οποίους συγκαταλέγονται και οι Πομάκοι. Ο συγγραφέας αναφέρει ότι «Μωαμεθανοί ως προς το θρήσκευμα, όχι όμως και Τούρκοι ως προς την καταγωγή, είναι και μια άλλη κατηγορία κατοίκων της Μ. Ασίας, οι καλούμενοι τουρκιστί μουατζίριδες (μετανάστες), προερχόμενοι από χώρες, οι ποίες

αποσπάσθηκαν τον δέκατο ένατο αιώνα από την οθωμανική Τουρκία. Αφού εγκατέλειψαν την πατρίδα τους, εγκαταστάθηκαν στη Μ.Ασία…

Είναι οι Κούρδοι, οι Κιρκάσιοι, οι Τάταροι, οι Γεωργιανοί, οι Βόσνιοι, οι Πομάκοι, οι Τουρκοκρήτες...

Οι Βόσνιοι και οι Πομάκοι μετανάστευσαν στη Μ. Ασία μετά το 1878. Περιφέρονταν δε για πολύ καιρό από επαρχία σε επαρχία γιατί δεν γινόταν αποδεκτοί (από τους Τούρκους). Στο τέλος εγκαταστάθηκαν στα σαντζάκια Βίγας και Νικομήδειας, στο βιλαέτι Προύσας και αλλού. Είναι καλοί γεωργοί και συνετέλεσαν πολύ στην επέκταση της καλλιέργειας της γης και στην βελτίωσή της».

Επίσης, στο βιβλίο του μέλους της γαλλικής Societe de Geografie, Νότη Μπότσαρη, «Η Μικρά Ασία και ο Ελληνισμός» (1919), αναφέρεται πως «οι Βόσνιοι και οι Πομάκοι είναι σλαβικής καταγωγής, εξισλαμισθέντες. Για αυτούς συνδετικός κρίκος με την Τουρκική πλειοψηφία αποτελεί μόνο το θρησκευτικό αίσθημα».

Στο περίφημο βιβλίο του Γεωργίου Σκαλιέρη «Λαοί και Φυλαί της Μικράς Ασίας» (1922 ) περιγράφεται η οθωμανική αυτοκρατορία και παρατίθενται ξένες και τουρκικές πηγές σύμφωνα με τις οποίες οι Τούρκοι και οι μουσουλμανικοί λαοί που «εξοθωμανίστηκαν» αποτελούν τη μειοψηφία της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Αυτοί οι λαοί χαρακτηρίζονται από τον Σκαλιέρη ως «τουρκοφανείς», όρο που χρησιμοποιούμε στη Ζαγάλισα και για την ελληνική Θράκη, άτομα δηλαδή που φαινομενικά είναι «Τούρκοι» αφού μιλάνε την τουρκική γλώσσα, αλλά η καταγωγή τους, ο πολιτισμός και τα έθιμά τους δεν είναι τουρκικά, ενώ αντιπαθούν και αντιπαθιούνται από τους Τούρκους.

Ως τέτοιοι λαοί στη Μικρά Ασία αναφέρονται οι Πομάκοι, οι Κιρκάσιοι, οι Τσιγγάνοι, οι Κούρδοι, οι Βόσνιοι, οι Αλβανοί, οι Άραβες, οι Πέρσες, οι Τουρκοκρητικοί κ.α., λαοί δηλαδή που και σήμερα ο Πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τους κατατάσσει στους μη τουρκικούς λαούς.

Στο βιβλίο του ο Σκαλιέρης αναφέρει πως στο μικρασιατικό σαντζάκι του βιλαετίου της Κωνσταντινουπόλεως κατοικούν 3.000 Πομάκοι, οι οποίοι ασχολούνται με την γεωργία και κατοικούν στις περιοχές γύρω από το Σκούταρι (βυζαντινή Χρυσόπολις), όπου κατοικούν και Κιρκάσιοι, εκτός από την Τσάμλιτζα.

Στο σαντζάκι Νικομήδειας οι Πομάκοι ανέρχονται σε 10.000 και κατοικούν στην επαρχία Νικομήδειας (Ισμίτ), στην επαρχία και στην πόλη του Αδά Παζάρ (βυζαντινή Μεσοθυνία), και στους δήμους Ακ Γιαζί (Αρίστη), Χενδέκ (Χάνδακας), στην επαρχία Κάλπης (βυζαντινή Κάνδρα) και στις επαρχίες Ταταΐου και Κυβέλων (Γκέϊμπε).

Στο σαντζάκι Πηγών (Μπίγκα) οι Πομάκοι ανέρχονται σε 2.494 άτομα, ασχολούνται με την αγροτική ζωή και κατοικούν στην υποδιοίκηση Λαμψάκου.

Επίσης, στο βιλαέτιο Προύσας οι Πομάκοι είναι 50.000, έχοντας συνοικισμούς στο σαντζάκιο Μπιλετζίκ (βυζ. Βηλοκώμες), και κυρίως στο δήμο Γιαρ Ισάρ (Αγρίλιο), όπου έχουν έντεκα χωριά, στο σαντζάκι Μπαλουκεσίρ (Παλαιόκαστρο), στο Γκιόνεν (Άρτεμις Θερμαία ή Ζέλεια), στο σαντζάκι Κιουτάχειας (Κοτύαιο), γύρω από την πόλη του Εσκί Σεχίρ (βυζ. Δορύλαιο) και στις υπόλοιπες πόλεις, αλλά κυρίως στην Προύσα. Ο Σκαλιέρης υπογραμμίζει ότι όλοι αυτοί οι λαοί που είναι μουσουλμανικοί αλλά όχι τουρκικής καταγωγής «δεν αγαπάνε τους Τούρκους, προς τους οποίους αισθάνονται αποστροφή δεδομένου ότι εκδηλώνεται σε αυτούς ιδιαίτερη εθνική συνείδηση».

Τεύχος 79, Ιούνιος - Ιούλιος 2015

Κατηγορία: