Πολιτισμός

ΤΟ ΠΟΜΑΚΙΚΟ ΑΔΡΑΛΕΖ

Στις 6 Μαΐου, στο χωριό μου στις Άνω Θέρμες (Γκόρνο Σέλο), με την ανατολή του ήλιου, όλοι οι χωρικοί ξεχύνονταν στην ύπαιθρο για να γιορτάσουν την μεγάλη Γιορτή, το μεγάλο Μπαϊράμι της άνοιξης, την ημέρα του βοσκού και το Μπαϊράμι των ζώων, το Αδραλές (Χιντρελέζ).

Τα ζώα για τους Πομάκους μετά τον Αλλάχ και τον Προφήτη αυτού Μουχαμμέτ, θεωρούνταν ό,τι πιο ιερό και άγιο. Τα ζώα παρείχαν στον Πομάκο, το πολύτιμο δώρο του Θεού, την πολυπόθητη τροφή, το θρεπτικό γάλα, τυρί, βούτυρο, κρέας, την τρίχα και το μαλλί για υγιή ένδυση, το δέρμα για ασφαλή υπόδηση, ενώ ήταν αναγκαίοι βοηθοί για την καλλιέργεια της γης, για την μεταφορά των προϊόντων τους.

Τα νεαρά κορίτσια, λυγερά και όμορφα, ήταν γιορτινά ντυμένα, στολισμένα στα κεφάλια με λουλούδια, όπου κυριαρχούσε το άγριο γεράνι και στη μέση τους είχαν στεφάνι από άγριο νάρκισσο του βουνού. Τα αγόρια, επίσης καλοντυμένα και στολισμένα, ως επί το πλείστον ανύπαντρα, είχαν στήσει από νωρίς τις κούνιες και τους χορούς, τραγουδώντας τραγούδια χαράς, αγάπης, έρωτα αλλά και πικραμένα τραγούδια για πόθους που δεν πραγματοποιήθηκαν.

Κατηγορία: 

Πρωτοφανείς αντιδράσεις Πομάκων στο πανηγύρι του Ακρίτα

Ακούστηκαν πολλά …Γαλλικά!

«Γ... την Τουρκία σας, γ… τον τουρκισμό σας!»

 

Ένα πρωτοφανές περιστατικό συνέβη φέτος (31 Αυγούστου) στο εκτουρκισμένο πανηγύρι του Ακρίτα (Αλάνατ στα πομακικά/ Αλάντεπέ στα τουρκικά) στην ορεινή Ροδόπη.

Στους αγώνες πάλης συμμετείχαν παλιότερα Πομάκοι από τα χωριά των πρώην κοινοτήτων της Οργάνης και του Κέχρου. Η συμμετοχή ντόπιων Πομάκων παλαιστών έδινε ενδιαφέρον στους κατοίκους να παρακολουθούν όλοι μαζί το πανηγύρι. Τα τελευταία χρόνια όμως, με την αρπαγή του από τους Τούρκους εθνικιστές και τους βοηθούς τους γενίτσαρους Πομάκους, άλλαξε χαρακτήρα. Πλέον κατά κύριο λόγο παλεύουν Τούρκοι από την Τουρκία.

Φέτος, στη δεύτερη κατηγορία της πάλης συμμετείχε και ένας μουσουλμάνος από τον κάμπο της Ροδόπης (ο Ιμπίς από το χωριό Εργάνη), ο οποίος κατάφερε και νίκησε έναν παλαιστή από την Τουρκία και έναν από τη Βουλγαρία και έτσι πάλευε στον τελικό με ήδη προκριθέντα Τούρκο παλαιστή. Ενώ, όμως, έριξε κάτω δύο φορές τον Τούρκο παλαιστή και έπρεπε να κερδίσει, ο προκλητικός διαιτητής (εκ Τουρκίας) δεν κατελόγισε τη νίκη του Ιμπίς, αλλά, αντίθετα, έδωσε πόντους στον Τούρκο παλαιστή για να ... επιβεβαιωθεί η «ανωτερότητα» του τουρκικού «έθνους» και στο πανηγύρι του Ακρίτα.

Κατηγορία: 

Ο ΑΛΗ, Ο ΜΩΑΒΙΑ ΚΑΙ ΟΙ … ΠΟΜΑΚΟΙ. Μια διδακτική αραβική ιστορία

Θα ήθελα να αναφερθώ σε ένα θέμα, για το οποίο συνέχεια δέχομαι ερωτήσεις από ξένους και από τοπικούς παράγοντες: οι Πομάκοι με ποιανού μέρος είναι, με της Ελλάδας, με της Τουρκίας ή και με τους δύο; Η απερίφραστη απάντηση θα ήταν μόνο με αυτούς που στηρίζουν τους Πομάκους και έπονται οι άλλοι. Δεν είναι όμως καθόλου τα πράγματα έτσι σήμερα και θα προσπαθήσω να το εξηγήσω με ένα ιστορικό γεγονός που συνέβη στα πρώτα χρόνια του Ισλάμ, μεταξύ του 4ου και του 5ου χαλίφη.

Ο τέταρτος χαλίφης, ο Αλή, γαμπρός και ανεψιός του Μωάμεθ, φημιζόταν για τις πλατιές του γνώσεις και ο πέμπτος χαλίφης ο Μωαβία, επίσης ανεψιός και γραμματέας του Μωάμεθ, που συνέγραψε το Κοράνιο σε βιβλίο στη σημερινή του μορφή, φημιζόταν για την ιδιοφυία και την ευστροφία του. Ο Μωαβία όταν ήταν διοικητής της Δαμασκού, καθαίρεσε τον Αλή από χαλίφη και ανακήρυξε τον εαυτό του χαλίφη του Ισλαμικού κόσμου. Το γεγονός αυτό προκάλεσε την διάσπαση των μουσουλμάνων από τότε σε σιϊτες οπαδούς του Αλή και σουνίτες οπαδούς του Μωαβία. Αποτέλεσε όμως και σημείο τριβής μεταξύ τους. Ο Μωαβία έκανε πρωτεύουσα την Δαμασκό και ο Αλή την Κιούφα.

Κατηγορία: 

21η ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ: ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΜΗΤΡΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Η ΟΥΝΕΣΚΟ έχει καθιερώσει την 21η Φεβρουαρίου ως Παγκόσμια Ημέρα Μητρικής Γλώσσας, για την διάσωση των ολιγότερο ομιλουμένων γλωσσών. Αιτία της καθιέρωσής της είναι η μεγάλη σφαγή που συνέβη στις 21 Φεβρουαρίου 1952 εις βάρος των φοιτητών του πανεπιστημίου της Ντάκα, του τότε ανατ. Πακιστάν, που διαμαρτύρονταν για την επιβολή της επίσημης γλώσσας Ούρντου, του δυτ. Πακιστάν.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΟΥΝΕΣΚΟ, από τις έξι (6) χιλιάδες γλώσσες που ομιλούνται σήμερα στον κόσμο, οι 200 χάθηκαν τις τελευταίες τρεις γενιές και κινδυνεύουν άλλες 2.300 να χαθούν μέχρι το τέλος αυτού του αιώνα. Από τα ίδια τα στοιχεία της ΟΥΝΕΣΚΟ διαβάζουμε ότι στην Ελλάδα κινδυνεύουν εννιά (9) μητρικές γλώσσες και στην Τουρκία είκοσιδύο (22). Συγκεκριμένα, οι γλώσσες που χάθηκαν στην Τουρκία ήταν τα ubuhça, ο τελευταίος που την ομιλούσε ήταν ο Tevfik Esenç που απεβίωσε το 1992, τα Mlahso ο τελευταίος που την ομιλούσε ήταν ο İbrahim Hanna που απεβίωσε το 1995 και τα molokanca. Στην Ελλάδα χάθηκαν τα πομάκικα της Δράμας και των Σερρών. Μεταξύ των μητρικών γλωσσών που κινδυνεύουν να χαθούν και στις δύο χώρες, είναι τα ΠΟΜΑΚΙΚΑ και οι δύο χώρες κάνουν τα αδύνατα δυνατά προκειμένου να χαθούν, ενώ οφείλουν να λάβουν μέτρα για την διάσωσή τους. Το πρώτο βήμα θα ήταν η διδασκαλία στην μητρική γλώσσα τουλάχιστον στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση.

Κατηγορία: 

ΠΟΜΑΚΙΚΕΣ ΣΥΝΤΑΓΕΣ και ΤΟΠΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Πομάκικη ΣυνταγήΣτην εμπορική έκθεση «Ανατολική Μακεδονία, Θράκη, 2012» στη βιομηχανική περιοχή της Κομοτηνής, από τις 24 έως 27.05.12, είχαμε βρει να έχει τη δική της ξεχωριστή θέση σε περίπτερο της έκθεσης και μία πομακική συνταγή! Πιο συγκεκριμένα, ανάμεσα σε διαφημιστικά φυλλάδια για τις τοπικές γεύσεις της περιοχής, υπήρχε και συνταγή για την Πομακική σούπα με κύριο συστατικό την κολοκύθα (τίκφα).

Η συνταγή είχε πρωτοδημοσιευθεί στο βιβλίο «Η γεύση της Κομοτηνής» (1998), και προβλήθηκε φέτος στο φυλλάδιο της έκθεσης με τον πιο επίσημο τρόπο. Στο ίδιο φυλλάδιο υπάρχει απόσπασμα από έκδοση της Περιφέρειας με τίτλο «Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, Τόπος πλούσιος σε φύση και πολιτισμό» όπου αναφέρεται ότι οι κουζίνες των Ελλήνων προσφύγων που ήρθαν στην ελληνική Θράκη από την Τουρκία και τη Βουλγαρία «παντρεύτηκαν με τις μαγειρικές παραδόσεις των κατοίκων, τουρκικής και πομάκικης καταγωγής» (έκδοση 2011, σ.130).

Κατηγορία: 

Πομακικές παροιμίες για τους μπελάδες και τα προβλήματα

1. Ανά μπελέ ντουκάρβα ι ντρούγκα  = ο ένας μπελάς φέρνει και άλλον.

2. Ανά μπελέγιε σλέντετ ντβε = τον ένα μπελά ακολουθούν δύο.

3. Βίντι ταΐντε μπελάνα, ι τόϊ ουτβάρε βρατάνα = βλέπει ότι έρχεται ο μπελάς και αυτός ανοίγει την πόρτα.

Κατηγορία: 

Πομακικές παροιμίες για τις ανθρώπινες αδυναμίες και τα κουσούρια

Πομακικές παροιμίες για τις ανθρώπινες αδυναμίες και τα κουσούρια. 

 

ΑΓΡΑΜΜΑΤΟΣΥΝΗ

1. Ουτ ενό πένου να μόταστρα, ουτ ενό τζιέιλ νταταγιεστρά = από ένα μορφωμένο μη φοβάσαι, από έναν αγράμματο να φοβάσαι.

Κατηγορία: 

Παροιμίες για την πολιτική

Πομακικές παροιμίες για την πολιτική

 

1. Σέκα μπατζέ σα τούρμι, κόι ζνάϊε κακνά σα γκότβι = κάθε καπνοδόχος καπνίζει, ποιος ξέρει όμως από κάτω τι μαγειρεύεται.

2. Να ρίστβα σίτσκου, νίσστου νι ντάβα = πολλά τάζει, τίποτε δεν δίνει.

3. Χατίρ ντούπκα πρι μπίβα = το χατίρι τρύπα τρυπάει (εκείνου που του κάνεις χατίρι, μπορεί να κάνει τα πάντα για σένα)

Κατηγορία: 

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΠΟΜΑΚΩΝ (Μέρος 5ο) Η Πομάκικη οικογένεια.

Έθιμα του Γάμου

Γ. Διαφορές Πομάκων – Τούρκων

Η διαφορά μας με τους Τούρκους και την τούρκικη οικογένεια είναι ότι και αυτοί γεννούσαν πολλά παιδιά, αλλά από πολλές γυναίκες, ενώ η πομάκικη οικογένεια έκανε πολλά παιδιά από μία μητέρα- σύζυγο. Επίσης, βασική διαφορά με την τούρκικη οικογένεια είναι ότι γάμοι μεταξύ συγγενών Πομάκων είναι σχεδόν ανύπαρκτοι, ενώ στην Τουρκία και σήμερα ακόμα συνεχίζονται οι αιμομικτικοί γάμοι, με πολλές τερατογεννήσεις, παρά την προσπάθεια του κράτους να τους περιορίσει. Γι αυτό υπήρχε δεσμός, συνοχή και ομοψυχία μεταξύ των μελών της πομάκικης οικογένειας και λειτουργούσαν ως ενιαία ομάδα, ενώ αντιθέτως στην Τουρκία η εγκληματικότητα μεταξύ των συγγενών κατέχει την πρωτιά.

Δ. Γάμος των παιδιών

Όταν ο γιός παντρευόταν και αποκτούσε παιδί, την τεσσαρακοστή ημέρα ο πατέρας καλούσε το γιό του και τη νύφη με το νεογέννητο, σε αποχαιρετιστήριο φαγητό τους χορηγούσε τα ανάλογα χωράφια, τα κοπάδια και την απαραίτητη τροφή μέχρι να βγάλουν οι ίδιοι δική τους παραγωγή και τους έδινε την παράξενη ευχή, «αϊντέ γιέ μου εσύ αυτό το βουνό και εγώ το απέναντι» [Hayde sinu ti vaz barçinka iya vaz druga], δηλαδή γινόταν η πλήρης χειραφέτηση του παιδιού και μετρούσε πλέον ως ξεχωριστή μονάδα στην φυλή. Ο Πομάκος πατέρας, δεν τελείωνε την υποχρέωση του με την παντρειά του παιδιού του, αλλά με την χειραφέτηση και έλεγε ‘‘τους πάντρεψα και τους χειραφέτησα [ujeni i utdelih]’’. Αυτό, επίσης, αποτελεί μοναδικότητα στους Πομάκους έναντι των γύρω λαών. Ο διαχωρισμός αριθμού ζώων από το κοπάδι γινόταν με ένα παράξενο και τυχερό τρόπο, δηλαδή αν ήταν να του παραχωρήσει τουλάχιστον 40 κατσίκια, [μίνιμουμ αριθμός που συμβολίζει πολλά], πήγαιναν το πρωί και άνοιγαν την πόρτα του μαντριού και τα πρώτα 40 που έβγαιναν από μέσα ήταν το τυχερό του και του ευχόταν ο πατέρας ΄΄από κάθε τρίχα χαϊρι να δεις [ut sek kosam hayır da vidiş]΄΄ και τελείωνε η σχέση πλέον με την πατρική οικογένεια.

Κατηγορία: 

Σελίδες