Πιτάρ ή Πιτάρνικ
Παραδοσιακή συνταγή από τα Πομακοχώρια της Ροδόπης και της Ξάνθης.
Υλικά:
Λίπος (λόϊ) ζώου
Αλάτι (σολ)
Πιπέρι
Το πιτάρ γίνεται από το λιπος ζώου και χρησιμοποιείται όχι μόνο ως τροφή αλλά και ως υποκατάστατο του λαδιού ή του βουτύρου για τους φτωχούς Πομάκους.
Συνήθως το πιτάρ γίνεται από κρέας γίδας ή μοσχαριού και πιο συγκεκριμένα από την περιοχή της κοιλιάς του ζώου.
Αφού αφαιρείς το λίπος από το κρέας, ρίχνεις το λίπος μέσα στο καζάνι και το αφήνεις να βράσει. Όποιος θέλει ρίχνει αλάτι την ώρα του βρασίματος. Η διαδικασία του λιωσίματος στην πομακική κουζίνα της Ξάνθης λέγεται σουζμά.
Όταν το λίπος λιώνει, γίνεται όπως λέμε στα πομακικά "σκραμ" και το ρίχνεις με μία κουτάλα σε στρόγγυλα αλουμινένια ταψιά. Σε κάθε ταψί έχει τοποθετηθεί από πριν μία διπλωμένη κλωστή (σμίκαβίτσα ή καζάλ) που η διπλωμένη άκρη της εξέχει του ταψιού. Μερικοί, κατά τη διαδικασία του πηξίματος του λίπους ρίχνουν πιπέρι.
Μετά από 2 - 3 ώρες το λίπος παγώνει και πήζει και παίρνεις το κάθε κομμάτι και το κρεμάς από την κλωστή στον τοίχο. Στη Ροδόπη οι μαγείρισσες συχνά τοποθετούν το πιτάρ σε καλάθι (κόσνιτσα) και το κρεμάνε στον τοίχο για να μην το φτάνουν οι γάτες. Στην Ξάνθη το πιτάρ κρεμιέται στο τσιγγέλι την εποχή που δεν έχουν μαζευτεί τα καπνά. Μερικοί, αφού γίνει το πιτάρ, το καπνίζουνε για να μην κάθονται πάνω του σκουλήκια ή μύγες.
Το πιτάρ διατηρείται για πολύ καιρό. Χρησιμοποιείται ως φαγητό. Αλλά πολύ συχνά και ιδίως τα παλιότερα χρόνια, οι φτωχοί Πομάκοι το χρησιμοποιούσαν ως υποκατάστατο του λαδιού ή του βουτύρου στο φαγητό. Μάλιστα υπάρχει και η πομακική λέξη "ζάμπελα" ή "ζάμπελκα" που σημαίνει μία δόση λαδιού ή βουτυρου από πιτάρ.
.
Η συνταγή γράφτηκε από τον εκδότη της Ζαγάλισα κ. Ιμάμ Αχμέτ, και με συμβολή συνεργατών από τη Ροδόπη.
ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του πρωτότυπου λαογραφικού υλικού του παρόντος web site με οποιονδήποτε τρόπο, ηλεκτρονικό, μηχανικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλο, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια της Ζαγαλισα. Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα