Θερμή παράκληση! Κατά την ηλεκτρονική αναδημοσίευση οποιουδήποτε περιεχομένου να αναγράφετε την πηγή με ενεργό σύνδεσμο προς το zagalisa.gr. Ευχαριστούμε
ΜΕΤΣΟ ΤΖΕΜΑΛΗ, Ο ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΕΡΟΣ ΠΟΜΑΚΟΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΗΓΕΤΗΣ!
Απεβίωσε στις 20 Δεκεμβρίου 2019, σε ηλικία 83 ετών, ο σπουδαιότερος Πομάκος θρησκευτικός ηγέτης που αναδείχθηκε στην ελληνική Θράκη, από την απελευθέρωσή της, το 1920: ο πρώην Μουφτής Κομοτηνής, με καταγωγή από το πομακοχώρι Εχίνος της Ξάνθης, σοφολογιότατος Μέτσο Τζεμαλή. Πράος, σοφός, με αμέτρητη ταπεινότητα και κατανόηση, αναδείχθηκε όχι μόνο στο χώρο της διεθνούς ισλαμικής θεολογίας ως ένας σπουδαίος διανοητής, αλλά και μεταξύ των μουσουλμάνων της Θράκης, ανεξαρτήτως καταγωγής. Σπούδασε στη Σαουδική Αραβία, Κοράνι και ισλαμικό Δίκαιο για 12 χρόνια (1966-1978). Έκτοτε οι δεσμοί του με την αραβική χώρα ήταν πάντα ισχυροί.
Ορίσθηκε ως τοποτηρητής Μουφτής το 1985 και μετά από λίγα χρόνια, ως κανονικός Μουφτής. Η παρουσία του στη θέση της Μουφτείας προκάλεσε για δεκαετίες την λυσσώδη αντίδραση της Άγκυρας, τόσο σε τοπικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο ελληνοτουρκικών σχέσεων. Για δεκαετίες, σε κάθε συνάντηση και σε κάθε διαπραγμάτευση με την τουρκική πλευρά, το θέμα του Μουφτή ήταν στην κορυφή της ατζέντας των τουρκικών διεκδικήσεων.
Τα πρώτα χρόνια η παρουσία του στο χώρο της Μουφτείας ήταν εφιαλτική. Δεχόταν απειλές για τη ζωή του ιδίου και της οικογένειάς του. Οι φίλοι του δεν τολμούσαν να τον χαιρετήσουν. Οι απειλές για εισβολή στην Μουφτεία και βίαιη εκπόρθησή του, ήταν καθημερινότητα. Άλλοτε πάλι διέδιδαν ότι θα έρθουν ακροδεξιοί εκτελεστές (Γκρίζοι Λύκοι) από την Τουρκία για να τον εκτελέσουν. Υπήρξαν πολλές φορές που άλλαζε δρομολόγια ή κατέφευγε τα βράδια στο σπίτι του αποβιώσαντος πολιτευτή Χαλήλ Γιασάρ, στον υποβαθμισμένο τότε οικισμό Ήφαιστο της Κομοτηνής. Εκεί γινόντουσαν ατελείωτες ολονύκτιες συζητήσεις και αναλύσεις.
Ο Ρωμ, στην καταγωγή, Χαλήλ Γιασάρ υπήρξε σπουδαία προσωπικότητα της ελληνικής Θράκης με τεράστια συμβολή στην καταπολέμηση του ανθούντος τουρκικού εθνικισμού στην περίοδο του ανεξάρτητου βουλευτή Αχμέτ Σαδίκ.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο πρώην Μουφτής, δεν χρησιμοποιούσε υβριστικούς ή απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς ακόμα και για τους μεγαλύτερους πολέμιούς του. Επέδειξε απίστευτη αντοχή όχι μόνο στην πολυεπίπεδη τουρκική επιθετικότητα, αλλά και στην ελληνική αθλιότητα. Πολλές κυβερνήσεις και υπουργοί του φέρθηκαν με απαξιωτικό τρόπο, και κάποιοι προκειμένου να τον «υποτάξουν» απειλούσαν συνέχεια ότι, κατόπιν πιέσεων της Τουρκίας, θα τον καθαιρέσουν ή θα προκηρύξουν εκλογές για ανάδειξη Μουφτή. Δεν ήταν λίγοι οι χριστιανοί αιρετοί αυτοδιοικητικοί, οι οποίοι στις θρησκευτικές εορτές του μπαϊραμιού, επισκέπτονταν για ευχές τον τούρκο Πρόξενο Κομοτηνής και αγνοούσαν τον ίδιο τον θρησκευτικό ηγέτη Μέτσο Τζεμαλή. Ελάχιστοι μπορούσαν να καταλάβουν το μαρτύριο, αλλά και την ατσάλινη αντοχή του. Για μεγάλο χρονικό διάστημα, άστοχοι και υστερόβουλοι κρατικοί χειρισμοί τον είχαν αποδυναμώσει από τον διοικητικό έλεγχο πολλών τζαμιών, οι ιμάμηδες των οποίων έναντι υψηλότατων μηνιαίων απολαβών προσχωρούσαν στην πλευρά του ψευτομουφτή εκλεκτού της Άγκυρας Ιμπράημ Σερήφ. Πάντως, είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμα και αυτοί που έσπευδαν υπό την πίεση των βιοποριστικών τους αναγκών να ωφεληθούν από τα παχυλά μυστικά κονδύλια του τουρκικού προξενείου, συνέχιζαν να επιδεικνύουν άπειρο σεβασμό στο πρόσωπο του Μέτσο Τζεμαλή. Κάποιοι μάλιστα, ζήτησαν την άδεια ή έστω την κατανόησή του…
Για πολλά χρόνια η Τουρκία προέβαλε βέτο και πετύχαινε να μην προσκαλείται ως θρησκευτικός ηγέτης των μουσουλμάνων της Θράκης στις παγκόσμιες ισλαμικές διασκέψεις. Ο ακροδεξιός ανεξάρτητος βουλευτής Αχμέτ Σαδίκ (1947-1995), απειλούσε ότι θα τον εξολοθρεύσει. Οι εθνικιστές τον αποκαλούσαν προδότη του …τουρκικού έθνους! Είχε καταχωρηθεί στη Μαύρη Λίστα ως persona non grata για την Τουρκία.
Ο Μουφτής όμως σταδιακά, με άπειρη υπομονή, σαν το κύμα που σμιλεύει τον βράχο, άντεξε και στο τέλος νίκησε. Τα τελευταία χρόνια στη συνείδηση της συντριπτικής πλειοψηφίας των μουσουλμάνων της Θράκης, ήταν ο αδιαμφισβήτητος θρησκευτικός ηγέτης.
Με τον ίδιο, ο γράφων, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσεων, είχε συχνές επαφές και συζητήσεις. Εκείνο που ο ίδιος υπογράμμιζε με άπειρη χαρά ήταν ότι υπήρξε μαθητής του μεγάλου δάσκαλου Χαφούζ Αλή Ρεσάτ, συνεχίζοντας τον δρόμο που χάραξε εκείνος. Σχεδόν πάντα επιδείκνυε μια παλιά ξεθωριασμένη φωτογραφία του μεγάλου του δασκάλου, ο οποίος όπως φαίνεται τον είχε επηρεάσει βαθύτατα.
Ο Χαφούζ Αλή Ρεσάτ (Σαμψούντα 1898 – Κομοτηνή 1989), ήταν Τσερκέζος γεννημένος στον Εύξεινο Πόντο. Πολέμησε εναντίον του Μουσταφά Κεμάλ στην Τουρκία και μαζί με άλλους, μετά την επικράτηση του τελευταίου, κατέφυγε στην Ελλάδα. Ήταν στενός συνεργάτης του τελευταίου Σεϊχουλισλάμη της Τουρκίας, Μουσταφά Σαμπρή Εφέντη, ο οποίος επίσης κατέφυγε στην Ελλάδα, αλλά αργότερα, υπό την πίεση της Τουρκίας, απελάθηκε στην Αίγυπτο (1931). Ο Χαφούζ Αλή Ρεσάτ ανέπτυξε μεγάλη αντικεμαλική/αντιτουρκική δράση στην Ελληνική Θράκη. Δίδαξε το Κοράνιο στην Κομοτηνή, στα πομακοχώρια Ωραίο και Πάχνη της Ξάνθης, ενώ τη δεκαετία του 1950 δίδαξε για έξι περίπου χρόνια στο ιεροσπουδαστήριο (Medrese-yi Reşadiye’) του Εχίνου, το οποίο έφερε και το όνομά του. Εκεί, ένας από τους μαθητές του, ήταν το πομακόπουλο Μέτσο Τζεμαλί, το οποίο έμελε να αναδειχθεί στο ύπατο αξίωμα του μουφτή Κομοτηνής σε μία από τις πιο πολυτάραχες περιόδους στην νεότερη ιστορία της Θράκης.
Ο Χαφούζ Αλή Ρεσάτ μαζί με τον Μουσταφά Σαμπρή Εφέντη ήταν οι κορυφαίες προσωπικότητες του αντικεμαλικού Αγώνα στην ελληνική Θράκη. Ήταν οι κορυφαίοι «Παλαιομουσουλμάνοι» ηγέτες. Εξέδιδαν εφημερίδες, αρθρογραφούσαν εναντίον των μεταρρυθμίσεων του Κεμάλ στην Τουρκία, δίδασκαν το Κοράνι. Δημιούργησαν ένα μεγάλο κίνημα με ισχυρή απήχηση σε όλη τη Θράκη.
Από αυτή την πνευματική και ιδεολογικήμήτρα, αναδύθηκε ο αποθανών πρώην Μουφτής Κομοτηνής Μέτσο Τζεμαλή. Και πράγματι, ο ίδιος πάντα έλεγε στις προσωπικές μας συζητήσεις ότι το ισλάμ, κηρύσσει ότι «ο καλός μουσουλμάνος πρέπει να σέβεται τη σημαία του κράτους, όπου ζει, ανεξαρτήτως εάν το κράτος είναι μουσουλμανικό ή χριστιανικό. Αυτοί που κηρύσσουν το μίσος εναντίον της Ελλάδας δεν είναι καλοί μουσουλμάνοι».
Σεβαστέ, σοφολογιότατε Μέτσο Τζεμαλή: ας είναι ελαφρύ το χώμα της ελληνικής Θράκης, που σε σκεπάζει. Μακάρι, εκεί, στον άλλο κόσμο, να είσαι δίπλα αγαπημένο σου δάσκαλο Χαφούζ Αλή Ρεσάτ για να συνεχίσεις τις συζητήσεις που έμειναν στη μέση…
- 1541 εμφανίσεις
Πρόσφατα σχόλια
πριν από 9 έτη 46 εβδομάδες