ΑΝΩΤΕΡΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ ΟΙ ΠΟΜΑΚΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΦΑΝΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ. Το παράδειγμα του χωριού ΛΥΚΕΙΟ, ν. Ροδόπης

Το πεδινό χωριό Λύκειο ν_ ΡοδόπηςΤο χωριό Λύκειο στο νομό Ροδόπης είναι ένα από τα πολλά πεδινά χωριά στα οποία έχουν κατέβει από τα ορεινά οι Πομάκοι εδώ και δεκαετίες. Ο κάμπος της Ροδόπης έχει κυριολεκτικά πλημμυρίσει από Πομάκους, οι οποίοι δέχονται καθημερινά τον τουρκικό ρατσισμό από τους απλούς, αλλά φανατισμένους τουρκοφανείς χωρικούς. Οι τουρκοφανείς δεν μπορούν να ανεχτούν την πομακική γλώσσα, τα έθιμα των Πομάκων και τους αποκαλούν υποτιμητικά «παλιοπομάκους». Για αυτό και οι δικοί μας άνθρωποι από την καταπίεση και επειδή υπάρχει η γνωστή αδιαφορία από την ελληνική κοινωνία, ντρέπονται και αναγκάζονται να μιλάνε τα Πομακικά μόνο μέσα στο σπίτι και προσπαθούν να προσαρμοστούν σε πρότυπα ξένα προς αυτούς. Η Ζαγάλισα με μια σειρά άρθρων θα αποδείξει την υπεροχή του πομακικού πολιτισμού έναντι των τουρκοφανών της Ροδόπης, καταρρίπτοντας έναν ακόμη μύθο του τουρκικού εθνικισμού στην Ελληνική Θράκη.

 
Πριν από 35 – 40 χρόνια άρχισαν να κατεβαίνουν Πομάκοι, που προέρχονται κυρίως από την κοινότητα Κέχρου, αλλά και από τον Έβρο, στο χωριό Λύκειο, λίγα χιλιόμετρα μακριά από τις Σάπες. Οι άνθρωποι μας ήταν πολύ εργατικοί: πολλοί άντρες πήγαιναν στην Αλεξανδρούπολη ως τεχνίτες και μάστορες, ενώ οι γυναίκες ασχολούνταν με την καλλιέργεια του καπνού. Αντίθετα, οι τουρκοφανείς άνδρες του Λυκείου, περνούσαν πολλές ώρες πίνοντας ρακί στα καφενεία, ενώ οι γυναίκες (που τις αποκαλούσαμε χανούμισσες) ήταν μάλλον τεμπέλες και δεν ασχολούνταν με κάποια εργασία. Είναι χαρακτηριστικό ότι δεν ήξεραν να καλλιεργούν λαχανικά παρ’ όλο που το έδαφος στον κάμπο είναι γόνιμο, αλλά πήγαιναν στο παζάρι των Σαπών από Παρασκευή σε Παρασκευή και αγόραζαν τα αναγκαία. Αντίθετα, οι Πομάκισσες, που μέχρι τότε ζούσαν στα ορεινά - όπου το έδαφος δεν ευνοεί πολύ τους λαχανόκηπους, ήξεραν και φύτευαν όλα τα κηπευτικά και ιδίως τη ντομάτα και το κρεμμύδι.
 
Αυτό το είδαν οι χανούμισσες, ζήλεψαν και με απορία ρώτησαν πώς γίνονται οι καλλιέργειες αυτές. Έτσι, οι Πομάκισσες δίδαξαν στους τουρκοφανείς της περιοχής πώς να φυτεύουν λαχανικά.
 
Επίσης, οι Πομάκοι ήξεραν πολύ καλά την τέχνη της πέτρας, να φτιάχνουν όμορφα σχέδια και για το λόγο αυτό τα σπίτια τους είναι πολύ όμορφα και αρχοντικά. Σε αντίθεση με τα σπίτια των τουρκοφανών, τα οποία είναι χτισμένα με το γνωστό οθωμανικό τρόπο: χαμηλά, με πλίνθους και μεγάλους τοίχους για να κρύβουν τις αυλές. Οι τουρκοφανείς ζήλεψαν τα σπίτια των Πομάκων και τα τελευταία χρόνια προσπαθούν να τα μιμηθούν. Αλλά μέχρι και σήμερα τα πιο όμορφα σπίτια (πολλές φορές πρόκειται για πολυκατοικίες) παραμένουν τα Πομακικά και αυτό μπορεί να το διαπιστώσει κανείς τόσο στο Λύκειο, όσο και στα Αρριανά. Οι Πομάκοι είναι άφταστοι στην τέχνη της κατασκευής όμορφων κατοικιών και μάλιστα έχουν και σπουδαίο αισθητικό κριτήριο, αφού χρησιμοποιούν με όμορφο τρόπο τα υλικά.
 
Τέλος, χαρακτηριστικό είναι και το γεγονός ότι τα πρώτα μαγαζιά γρήγορου φαγητού (φαστ–φουντ) τα έφεραν στην περιοχή Πομάκοι και συγκεκριμένα στα Αρριανά. Οι άνθρωποί μας πέρασαν πολλά χρόνια σε άλλα μέρη της Ελλάδας και θέλησαν να φέρουν καινούργια πράγματα στον τόπο που ζούσαν.
 
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι τουρκοφανείς της περιοχής είδαν με δυσπιστία την εξέλιξη και για αρκετό καιρό δεν πήγαιναν στα Πομάκικα μαγαζιά. Το παράδειγμα αυτό δείχνει ότι οι Πομάκοι είναι άνθρωποι φιλοπρόοδοι και ανοιχτοί σε νέες ιδέες σε αντίθεση με τη συντηρητική κοινωνία των τουρκοφανών.
Πομάκος από το Λύκειο
 
(τεύχος 44, Αύγουστος 2010)

 

Κατηγορία: